જ્હોન મેકકાર્થી: આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સના પિતા

 જ્હોન મેકકાર્થી: આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સના પિતા

આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (એઆઈ) આજના ડિજિટલ યુગનું સૌથી મહત્વપૂર્ણ અને પરિવર્તનકારી ક્ષેત્ર છે. આ ક્ષેત્રને વૈજ્ઞાનિક દિશા આપનાર અને તેને એક સ્વતંત્ર શાખા તરીકે સ્થાપિત કરનાર વ્યક્તિ છે જ્હોન મેકકાર્થી. તેમને એઆઈના પિતા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, કારણ કે તેમણે માત્ર "આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ" શબ્દનો જન્મ આપ્યો નહીં, પરંતુ તેના મૂળભૂત સિદ્ધાંતો, તકનીકી આધાર અને દાર્શનિક માળખું પણ ઘડ્યું. તેમનું જીવન, યોગદાન અને વિચારધારા આજે પણ એઆઈ સંશોધનને પ્રેરણા આપે છે.

જ્હોન મેકકાર્થીનો જન્મ ૪ સપ્ટેમ્બર, ૧૯૨૭ના રોજ બોસ્ટન, મેસેચ્યુસેટ્સમાં થયો હતો. તેમનો પરિવાર આઇરિશ અને લિથુઆનિયન વંશનો હતો. મહામંદીના સમયમાં પરિવાર લોસ એન્જલસ ખસી ગયો, જ્યાં નાની ઉંમરે જ તેમણે ગણિત પ્રત્યે અસાધારણ રુચિ દાખવી. માત્ર ૧૪ વર્ષની ઉંમરે તેમણે કેલિફોર્નિયા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટેક્નોલોજી (કેલ્ટેક)માં પ્રવેશ માટે જરૂરી ગણિતનો અભ્યાસક્રમ પોતાની જાતે પૂર્ણ કરી લીધો. ૧૯૪૮માં તેમણે કેલ્ટેકમાંથી ગણિતમાં બી.એસ.ની ડિગ્રી મેળવી અને ૧૯૫૧માં પ્રિન્સટન યુનિવર્સિટીમાંથી ગણિતમાં પીએચ.ડી. પૂર્ણ કરી. તેમની થીસિસ "પ્રોજેક્શન ઓપરેટર્સ એન્ડ પાર્શિયલ ડિફરન્શિયલ ઇક્વેશન્સ" પર હતી, જે તેમની ગાણિતિક ઊંડાણનું પ્રતીક હતી.

મેકકાર્થીનું સૌથી મોટું અને ઐતિહાસિક યોગદાન ૧૯૫૬ના ડાર્ટમાઉથ કોલેજમાં યોજાયેલી સમર કોન્ફરન્સ હતી. આ કોન્ફરન્સનું આયોજન તેમણે માર્વિન મિન્સ્કી, નાથાનિયલ રોચેસ્ટર અને ક્લોડ શેનન સાથે મળીને કર્યું હતું. ૧૯૫૫માં લખેલા પ્રસ્તાવમાં તેમણે લખ્યું હતું કે, "અમે એવું માનીએ છીએ કે શીખવાના અથવા બુદ્ધિના કોઈપણ પાસાને એટલી સ્પષ્ટતાથી વર્ણવી શકાય છે કે એક મશીન તેનું અનુકરણ કરી શકે." આ કોન્ફરન્સમાં જ "આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ" શબ્દનો પ્રથમ વખત સત્તાવાર ઉપયોગ થયો અને આને એઆઈનો જન્મદિવસ ગણવામાં આવે છે. આ કોન્ફરન્સે એઆઈને એક વૈજ્ઞાનિક ક્ષેત્ર તરીકે સ્થાપિત કર્યું.

મેકકાર્થીનું બીજું મહત્વપૂર્ણ યોગદાન ૧૯૫૮માં વિકસિત થયેલી એલઆઈએસપી (LISP) પ્રોગ્રામિંગ ભાષા હતી. આ ભાષા ખાસ કરીને એઆઈ સંશોધન માટે બનાવવામાં આવી હતી અને તેમાં રિકર્સિવ ફંક્શન્સ, ગાર્બેજ કલેક્શન અને લિસ્ટ પ્રોસેસિંગ જેવી વિશેષતાઓ હતી. આજે પણ સ્કીમ અને ક્લોઝર જેવી આધુનિક ભાષાઓ એલઆઈએસપીના પ્રભાવ હેઠળ છે. તેમણે ૧૯૫૯માં ગાર્બેજ કલેક્શનનો વિચાર પણ આપ્યો, જે આધુનિક મેમરી મેનેજમેન્ટનો આધાર છે. ૧૯૬૦ના દાયકામાં તેમણે ટાઇમ-શેરિંગ સિસ્ટમ્સનો વિકાસ કર્યો, જેના દ્વારા એક જ કોમ્પ્યુટરને ઘણા વપરાશકર્તાઓ વચ્ચે વહેંચી શકાય. આ વિચાર આધુનિક ઓપરેટિંગ સિસ્ટમ્સ અને ક્લાઉડ કમ્પ્યુટિંગનો પાયો બન્યો.

મેકકાર્થીએ એઆઈને લોજિક-આધારિત અભિગમ આપ્યો. તેમણે ૧૯૫૯માં "પ્રોગ્રામ્સ વિથ કોમન સેન્સ" નામનો પેપર લખ્યો, જેમાં સામાન્ય જ્ઞાન (કોમનસેન્સ રીઝનિંગ)ને મશીનમાં ઉમેરવાનો વિચાર મૂક્યો. તેમણે સિચ્યુએશન કેલ્ક્યુલસ અને સર્કમસ્ક્રિપ્શન જેવી પદ્ધતિઓ વિકસાવી. તેમની એઆઈની વ્યાખ્યા આ પ્રમાણે હતી: "એઆઈ એ વિજ્ઞાન અને ઇજનેરી છે જે બુદ્ધિશાળી મશીનો, ખાસ કરીને બુદ્ધિશાળી કોમ્પ્યુટર પ્રોગ્રામ્સ બનાવે છે." તેઓ માનતા હતા કે એઆઈને માનવીય બુદ્ધિની નકલ કરવાની જરૂર નથી, પરંતુ મશીનોમાં બુદ્ધિશાળી વર્તન ઉત્પન્ન કરવું જરૂરી છે.

કારકિર્દીની દૃષ્ટિએ, મેકકાર્થીએ ૧૯૫૫થી ૧૯૬૨ સુધી ડાર્ટમાઉથ કોલેજમાં કામ કર્યું, જ્યાં તેમણે એઆઈ લેબની સ્થાપના કરી. ૧૯૬૨માં તેઓ સ્ટેનફોર્ડ યુનિવર્સિટીમાં જોડાયા અને ત્યાં સ્ટેનફોર્ડ એઆઈ લેબ (SAIL)ના સ્થાપક ડિરેક્ટર બન્યા. આ લેબ આજે પણ વિશ્વની અગ્રણી એઆઈ સંશોધન સંસ્થા છે. તેમણે એમઆઈટીના પ્રોજેક્ટ એમએસી સાથે પણ સહયોગ કર્યો.

તેમના યોગદાનને લીધે તેમને અનેક પુરસ્કારો મળ્યા. ૧૯૭૧માં તેમને ટ્યુરિંગ એવોર્ડ, ૧૯૮૮માં જાપાનનો ક્યોટો પ્રાઇઝ, ૧૯૯૦માં અમેરિકાનો નેશનલ મેડલ ઓફ સાયન્સ અને ૨૦૦૩માં બેન્જામિન ફ્રેન્કલિન મેડલ મળ્યો. તેઓ નેશનલ એકેડેમી ઓફ ઇજનેરીંગના સભ્ય પણ હતા.

મેકકાર્થીના દાર્શનિક વિચારો પણ એટલા જ મહત્વપૂર્ણ હતા. તેમણે ૧૯૭૦માં જ "એઆઈ વિન્ટર"ની આગાહી કરી હતી – એટલે કે અતિઆશા અને નિરાશાના ચક્ર. તેઓ સામાન્ય જ્ઞાનને મશીનમાં ઉમેરવાના પડકારને સમજતા હતા, જે આજે પણ અધૂરો છે. તેઓ વિજ્ઞાન સાહિત્યના ચાહક હતા અને એઆઈ દ્વારા શાહમાત રમવા જેવા વિચારો પણ આપ્યા.

૨૪ ઓક્ટોબર, ૨૦૧૧ના રોજ ૮૪ વર્ષની ઉંમરે હૃદયરોગને લીધે તેમનું અવસાન થયું. પરંતુ તેમનો વારસો અમર છે. એલઆઈએસપીનો પ્રભાવ આધુનિક પ્રોગ્રામિંગમાં, ટાઇમ-શેરિંગનો પ્રભાવ ક્લાઉડમાં અને "એઆઈ" શબ્દ આજે દરેક ક્ષેત્રમાં વપરાય છે. ચેટજીપીટી, આલ્ફાગો કે સ્વ-ચાલિત કાર વિના આજની દુનિયા અધૂરી હોત, અને આ બધું મેકકાર્થીની દૂરંદેશીનું પરિણામ છે.

સારાંશમાં કહીએ તો, જ્હોન મેકકાર્થીએ એઆઈને માત્ર નામ જ નહીં, પરંતુ આત્મા આપી. તેમના વિના આજનું ડિજિટલ ભવિષ્ય અશક્ય હોત.

#jhonmaccarthy 

#AI 

#usa #news #newsfeed #aigenerated #newpost #newreel