ચક્રાવાત

 🌪️ ચક્રાવાતને નામ કેવી રીતે મળે છે? 

ચક્રાવાત એટલે મોટું વાવાઝોડું જે સમુદ્રમાંથી ઊભું થાય છે અને ધરતી પર આવીને વરસાદ, પવન અને નુકસાન કરે છે. પણ શું તમે જાણો છો કે આ વાવાઝોડાને નામ કેવી રીતે આપવામાં આવે છે? આ વાત ખૂબ સરળ અને રસપ્રદ છે. ચાલો, સમજીએ.

૧. નામ કેમ આપવામાં આવે છે?

ચક્રાવાતને નામ આપવાનું કારણ ખૂબ સીધું છે – લોકોને ઝડપથી ચેતવણી આપવી. જો આપણે કહીએ કે “ટ્રોપિકલ સાયક્લોન નંબર ૫ આવી રહ્યું છે”, તો કોઈને યાદ નહીં રહે. પણ જો કહીએ “મોન્થા આવી રહ્યું છે!”, તો બધા યાદ રાખે અને તૈયાર થાય. આ કામ વિશ્વ હવામાન સંસ્થા (WMO) કરે છે.1

૨. કોણ નામ આપે છે?

હિંદ મહાસાગરમાં (જ્યાં આપણા ભારતના ચક્રાવાત આવે છે), ૧૩ દેશો એકસાથે બેસે છે.2 

આ દેશો છે:  

- ભારત, બાંગ્લાદેશ, મ્યાનમાર, શ્રીલંકા, પાકિસ્તાન, માલદીવ્સ, ઓમાન, થાઈલેન્ડ...  

દરેક દેશ ૮ નામો આપે છે. આમ કુલ ૧૬૯ નામોની એક મોટી યાદી બને છે.3

આ યાદી ૨૦૨૦માં બની હતી અને એક પછી એક વારે વારે વપરાય છે.

૩. નામ માટેના સરળ નિયમો 

નામ આપતા પહેલા કેટલાક નિયમો પાળવા પડે છે:4 

1. ટૂંકું અને સરળ હોવું જોઈએ – જેમ “આગ”, “તેજ”, “મોન્થા”.  

2. કોઈને દુઃખ ન આપે – ધર્મ, રાજકારણ કે ખરાબ અર્થવાળા નામ નહીં.  

3. ઉચ્ચારવામાં આસાન – બધા દેશના લોકો કહી શકે.  

જો નિયમ ન પાળે, તો નામ રિજેક્ટ થઈ જાય!

૪. નામ કેવી રીતે વપરાય? 

જ્યારે ચક્રાવાતની ઝડપ ૬૩ કિમી/કલાકથી વધુ થાય, ત્યારે તેને નામ આપવામાં આવે છે.5 

પછી યાદીમાંથી એક પછી એક નામ વાપરાય: > નિવાર → બુરેવી → તૌકતે → યાસ → ગુલાબ → મોન્થા → આગ → તેજ...  

એક વાર વપરાયેલું નામ ફરી કદી નહીં વપરાય (સિવાય કે નુકસાન ઓછું હોય).6

૫. જો ખૂબ નુકસાન થાય તો? 

જો ચક્રાવાતથી ઘણા લોકો મરી જાય (જેમ ૨૦૦૦થી વધુ), તો તેનું નામ કાયમ માટે બંધ થઈ જાય છે.7  

ઉદાહરણ:  

- અમ્ફાન (૨૦૨૦) – ખૂબ નુકસાન → રિટાયર્ડ! 

- ફણી, ઓખી – પણ હવે નહીં આવે.  

આને “નેમ રિટાયરમેન્ટ” કહેવાય.

 

ચક્રાવાતને નામ આપવું એ એક આંતરરાષ્ટ્રીય ટીમવર્ક છે.  

આનાથી ચેતવણી ઝડપથી પહોંચે, લોકો તૈયાર રહે અને જાન-માલ બચે.  

આગલી વખતે જ્યારે તમે “મોન્થા” કે “આગ” સાંભળો, તો યાદ રાખજો –  

આ નામ પાછળ ૧૩ દેશોની મેહનત છે!  

📌 ફૂટનોટ્સ (સ્ત્રોત):

1. World Meteorological Organization (WMO) Guidelines  

2. RSMC New Delhi – Tropical Cyclone Naming Panel  

3. IMD Report 2020 – 169 Names List  

4. WMO Naming Criteria (Neutral, Short, Pronounceable)  

5. IMD GDPFS Manual – Naming Threshold (34 knots)  

6. Sequential Usage Policy (No Recycling in Indian Ocean)  

7. Retirement Rule – Significant Loss of Life/Damage  

(આ માહિતી IMD અને WMOની ઓફિશિયલ વેબસાઈટ પરથી લેવામાં આવી છે.)

#monthacyclone #indianocean #cyclone #cyclonewarning #CycloneAlert #cyclonepreparedness #CycloneNews #CycloneUpdate